M van Misverstand

Le monde entier est un cactus, il est impossible de s’y asseoir…

Met een 14 seconden durende introductie door de Franse zanger Jacques Dutronc begon op 24 oktober 1991 een uitzending van De Wandelende Tak in gezelschap van de Nederlandse kunstenaar Dick Verdult.

Ja, de wereld is een cactus, als je het eenmaal door hebt, kun je nergens meer zitten.

De in 1954 in Eindhoven geboren Dick Verdult groeide op met exotische muziek als burengerucht, want in zijn jeugd maakte hij vele omzwervingen omdat zijn vader een internationale functie vervulde bij de multinational Philips. Hij woonde in Guatemala, Argentinië, Frankrijk en Zuid-Afrika en van zijn verblijf in al die landen had hij ook veel platen bewaard waarvan hij een selectie liet horen in De Wandelende Tak.

La Negrita Cucurumbe, is een kinderplaat, maar dan vooral een soort nachtclubmuziek… voor kinderen. Het gaat over een zwart meisje dat eigenlijk blank had willen zijn.  Ze hoopte dat ze met zeeschuim haar eigen wit kon maken, ze wilde zijn als de maan, als het schuim van de zee, maar daar kwam een vis en die zei: maar zie je dan niet, zo zwart, zo zie je er toch mooi uit?

In 1994 publiceerde Dick Verdult de volledige transcriptie van deze uitzending, met als titel Het Misverstand, in een boekje van Hé Vijand, Geef me de vijf!, een serie publicaties van het door hem in 1990 opgerichte Instituut voor Betaalbare Waanzin.

Misverstanden heb ik heel snel leren waarderen, als een poëtisch middel, laat ik maar zeggen als een poëtisch gegeven. Mijn eerste misverstand was toen ik een jaar of drie was, tijdens een optreden voor de Guatemalteekse televisie, toen ik als blank manneke een liedje mocht zingen. Daar was toen zo’n katholieke film aan de gang, “Marcelino” en de tekst van het lied was:

Marcelino, Marcelino,
solo pan y solo vino,
yo quiero ser un niño,
igualito como tu.

Maar ik zong:
Yo quiero hacer un niño,
ik wil een kindje máááken,
igualito como tu,
hetzelfde als jij…

In 1973 begon Dick Verdult aan een universitaire studie Film en Beeldende Kunst in Parijs en in de jaren ’80 werkte hij vaak samen met de VPRO aan verschillende televisieprojecten zoals NEON en Tape-TV. Hij maakte ook films zoals Rijnode, Angels & Angels, Eeuwige Jachtvelden en Wij heten allen Naaktgeborenen. In Het Misverstand in 1991 liet hij geen twijfel bestaan over het feit dat hij films maakt die hij graag zelf zou willen zien.

Ik geniet zelf ook van films waarvan ik niks begrijp… dus, het stoort me niet, als ik halverwege in slaap val en dat ik het einde niet zie. Dus aan een intro, een half verhaal, heb ik genoeg om er plezier aan te beleven.

Met zijn Instituut voor Betaalbare Waanzin ontwikkelde Dick Verdult in de jaren ’90 steeds meer crossmediale activiteiten met projecten die telkens een andere naam kregen  zoals G-Force Video, Hiroshima Lightshow, S5 Cockpit en Hybrid Workspace. Maar altijd met de ingrediënten van de culturele smeltkroes waarin hij opgegroeide.

Ja, ’t is heel bizar dat toen we in Guatemala woonden, we net zo goed Nat King Cole of Louis Armstrong hoorden en toen we in Argentinië woonden, Nigeriaanse muziek draaiden. In Zuid-Afrika draaiden we ook weer marimbamuziek er tussen door. Terwijl je in de ene omstandigheid zat, kwam weer die andere formule er doorheen. Maar het was altijd gewoon, een heel prettige mengelmoes eigenlijk. Ik vond het altijd… heel erg sensueel (op alle gebieden natuurlijk). Want die muziek was een enorme verrijking. En dan kwamen we zo, een keer in de twee jaar, naar Nederland en dat was “altijd winter”.  We werden in DAF-jes naar Eindhoven gereden, een halte in De Lucht, en daar zat iedereen kroketten te eten. Dan kwamen we in Eindhoven en letterlijk gebeurde het dan bijvoorbeeld dat het volgende nummer als eerste werd gedraaid…

Komkommertje
Jij komt niet aan mijn komkommertje
Jij blijft van mijn snijboon af…

Ja, het is een groot misverstand. En het gaat naar alle kanten toe… ’t Is onoplosbaar, wij bestuderen de Derde Wereld, qua etnologie en etnische muziek, wij doen ons best met allerlei misverstanden. Maar de Derde Wereld bestudeert ook ons!

In Kameroen kwam ik iemand tegen, maar dat was iemand uit Togo, en die was een paar keer in Europa geweest. Hij verzamelde veel, maakte er een zware studie van, tijdschriften, platen, geluidsopnamen enzo… Die heeft hij mee naar huis genomen en wat afgedraaid. Hij was daar zelf ook heel trots op, hij verstond een beetje Frans en daar legde hij me nog wat van uit. Het gaat over Hugenoten, afvallige Hugenoten, die naar Andorra, in de bergen trokken en die moesten voortbestaan als herder. Zeg maar, die mannen doen niks, en die vrouwen die moeten de hele tijd die berg op en neer… Dat hoor je zo dadelijk…

Hij heeft me die cassette gegeven en hij zei, hoor je, hoor je, Tu Vas Et Tu Viens.

Het gehijg in Je t’aime, moi non plus van Serge Gainsbourg en Jane Birkin werd aangewend om het zuurstoftekort van de klimmende vrouwen uit te beelden.

Misverstanden zijn gemakkelijk zelf te creëren omdat het publiek zich graag in de maling laat nemen. Maar geen beter voorbeeld van een echt misverstand was het verhaal dat Dick Verdult in De Wandelende Tak van 24 oktober 1991 vertelde over zijn verblijf in Cuba tijdens een festival van Latijns-Amerikaanse films, waar de Cubaanse groep Los Van Van optrad.

Dat was buiten bij een zwembad, zo.. een echte communistische campari-sfeer zou je kunnen zeggen, on the rocks, en er was een ongelooflijke toeloop van mensen, iedereen uitgedost. En Los Van Van speelde het ene nummer na het andere, en bij een van de nummers hield het halverwege op! En de zaal, of die lui bleven gewoon dansen, en ze zongen mee, ze zongen het hele lied, regel na regel, refrein, regel, regel, refrein, ze dansten gewoon door!
Het was het toppunt van wat een muzikant kan bereiken als hij kan ophouden met muziek en zijn publiek gaat gewoon met zijn nummer er vandoor! Dat is prachtig. Ik was gewoon, nou niet bepaald in extase, maar het was gewoon, teveel voor woorden (eigenlijk). Dus ik zat midden tussen tussen al die lui… begon ik ineens te lachen, hard te lachen! En toen hoorde ik twee Cubanen, twee jonge Cubanen, die zeiden: die klootzak, zit hij gewoon te lachen omdat onze geluidsinstallatie is uitgevallen!

Luister hier naar Het Misverstand in De Wandelende Tak van 24 oktober 1991 met Dick Verdult.

Vanaf 2000 zou Dick Verdult zich verder verdiepen in de Latijns-Amerikaanse volkscultuuur, of liever, het vervormen van een bestaande volkscultuur tot een eigen synthese. Onder de artiestennaam Dick El Demasiado (Dick Teveel) experimenteerde hij met de populaire cumbia in Latijns-Amerika. Hij slaagde er zelfs in de Argentijnen voor zijn project te winnen met zijn cumbias lunáticas (waanzinnige cumbias).

(Foto Marieke de Bra op de webstek van Vice Magazine)

Opnieuw zorgde Dick Verdult voor misverstanden in een wereld van fictieve figuren zoals Padre Teresa, de grondlegger van de cumbias experimentales. Ook daaraan gaf De Wandelende Tak vaker aandacht en wordt vervolgd in Walter Slosse’s Alfabet, waarin ook de bijdrage van Dick Verdult over de trommelaars van het Spaanse Calanda is te raadplegen.